تحلیل نگاره های فتح خیبر مربوط به دوره های تیموری، ترکمن و صفوی

Authors

علیرضا مهدی زاده

alireza mehdizadeh professorکرمان زرند خیابان بهشتی کوچه 2 کوچه 7 غربی پلاک 4

abstract

واقعه خیبر، جایگاهی برجسته، مهم و نمادین نزد شیعیان دارد. این واقعه در نسخه نگاره های ادوار گوناگون به شیوه های مختلف بازنمایی شده است. در این مقاله، سه نگاره فتح خیبر مربوط به دوره های تیموری (کلیات تاریخی)، ترکمن (خاوران نامه) و صفوی (فالنامه)، برمبنای گفتمان تشیع (دوازده امامی) بررسی و تحلیل شده اند. گفتمان تشیع، مجموعه ای منسجم از مفاهیم، باورها و روایت ها را دربرمی گیرد که اندیشه، احساس، گفتار و رفتار شیعیان را تحت سیطره خود گرفته و به آنها شکل می دهد؛ منطقاً انتظار می رود در نگاره هایی با مضمون شیعی نیز عینیت و تحقق یافته باشد. ازاین رو، در بررسی نگاره های موردنظر این پرسش ها مطرح می گردد که کدام نگاره، گفتمان تشیع از واقعه فتح خیبر را بازنمایی می کند، آیا به صرف بازنمایی و حضور شخصیتی شیعی در این نگاره ها، می توان آنها را نگاره هایی شیعی دانست. همچنین، مشخص نمودن گفتمان بازنمایی شده در هر نگاره و شناسایی ویژگی مهم و اصلیِ نگاره های شیعی، از اهداف این پژوهش است. بدین منظور، به بررسی محتوایی و شکلی نگاره ها پرداخته و عناصر بصری و تصویری، نشانه ها و نمادهای به کاررفته در هر نگاره، درراستای گفتمان تشیع توصیف و تحلیل شده اند. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی- تطبیقی است و اطلاعات، از منابع کتابخانه ای جمع آوری شده است. در نتیجه گیری این پژوهش می توان اظهار داشت، یکی از ویژگی های مهم و اصلی برای شناسایی و ارزیابی نگاره های شیعی، بازنمایی مضامین براساس گفتمان تشیع است که می باید در محتوا و صورت (شکل) آثار، به ظهور رسیده باشد. از میان نگاره های بررسی شده، این ویژگیِ مهم در نگاره فتح خیبر از دوره صفوی (فالنامه) ظهور یافته است؛ بدین منظور، نگارگر، نشانه ها، نمادها و تمهیدات تجسمی خاصی در آن به کار برده است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تحلیل نگاره های دارای مضمون شیعی مربوط به دوره های ایلخانی، تیموری و ترکمن براساس گفتمان تشیع (دوازده امامی)

در این مقاله تعدادی از نگارههای دارای مضمون شیعی مربوط به دورههای ایلخانی، تیموری و ترکمن، براساس گفتمان تشیع )دوازدهامامی( مورد بررسی و تحلیل قرار گرفتهاند. گفتمان تشیع، مجموعهای منسجم از مفاهیم، باورها و روایتها را دربرمیگیرد ً انتظار میرود در که با در اختیار گرفتن ذهنیت شیعیان، در تمامی جوانب زندگی فردی و اجتماعی آنان بازتولید میشود و منطقا صورت و محتوای نگارههای دارای مضامین شیعی نیز به ظهور...

full text

بررسی نگاره های مربوط به رستم ودیو سپید در نگارگری

داستان نبرد رستم و دیو سپید از داستان‌های معروف شاهنامهٔ فردوسی در خوان هفتم آن است. این صحنه بارها و بارها در شاهنامه‌های مکتب‌های مختلف به نمایش درآمده است. در اینجا سعی شده تا به بررسی این موضوع در نگاره‌های مکتب‌های شیراز، هرات، تبریز و اصفهان بپردازیم؛ که شاید بتوان این چهار مکتب را مهم‌ترین مکتب‌های نگارگری ایران به‌حساب آورد. با بررسی این صحنه در مکتب‌های چهارگانه‌ای که مطرح شد، این سؤال ...

full text

تحلیل فرمی تعدادی از قالی های دوره صفوی موسوم به قالی های لهستانی(پولونزی)

دوره صفویه را بی شک می توان پررونق ترین و مهم ترین دوران قال یبافی ایران به شمار آورد. در میان انبوه قالی های برجستهاین دوره، گروه قالی های لهستانی)پولونزی( جزء شاخص ترین آن ها محسوب می شوند. این قال یها در اصل منشا ایرانی دارند وطبق گفته محققین و مستندات ب هدست آمده، فرش های زربفت در این دوره در اکثر مناطق قال یبافی ایران تولید می شده استولی محل بافت بسیاری از این قالی ها را کاشان دانسته اند. ...

full text

مطالعه وبازیابی چوب چوگان با استناد بر نگاره ها و نسخ خطی دوره تیموری

چوگان ورزش و بازی‌ای است باستانی و منسوب به سرزمین ایران، که باوجود پیشینه‌ای دیرین، اطلاعات مکتوب اندکی پیرامون قوانین و ابزار و ادوات آن وجود دارد. چنین به نظر می‌رسد که استقبال حکمرانان تیموری از چوگان کم شده و بیشتر معطوف به بازسازی کشور باشد که با توجه به قرابت زمانی دوره تیموری با چپاول مغول در دوره ایلخانی امری منطقی است و توجه روزافزون دربار تیموری را به معماری و هنرهای وابسته به آن در ...

full text

نقش انسان در نگارگری ایرانی با تأکید بر ترسیم نگاره کودک در دوره های تیموری و صفوی - پروژه عملی: نگارگری روایی برگرفته از نگارگری تیموری و صفوی با تأکید بر نگاره کودک

پیکره نگاری انسان در نقاشی ایران، متأثر از عوامل گوناگون اجتماعی، فرهنگی و مذهبی ادوار تاریخی، متغیر بوده و نگارگران خواسته یا ناخواسته پیکره پردازی خود را با این عوامل همسو می کردند. در نگارگری دوره های تیموری و صفوی، تحت حمایت و نظارت حاکمان، فُرمهای انسانی نیز مانند دیگر عناصر، دچار تحول و دگرگونی شد. هدف حاکمان تیموری از فعالیتهای فرهنگی، هنری و مذهبی، جلب اعتبار و اشاره به قدرت و مشروعیت حک...

15 صفحه اول

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
مطالعات تطبیقی هنر

جلد ۵، شماره ۱۰، صفحات ۹۷-۱۰۸

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023